Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές πάντα κεντρίζουν την προσοχή ολόκληρης της υφηλίου, από δημοσιογράφους, εκλογικούς αναλυτές και πολιτικούς επιστήμονες μέχρι οικονομολόγους και διευθυντές μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Στις δεκάδες εκλογικές αναμετρήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί από το αρκούντως μακρινό 1788 μέχρι και τις πρόσφατες του Νοεμβρίου του 2020, πολλοί Πρόεδροι έγιναν γνωστοί σε όλο τον πλανήτη για τις επιτυχίες ή και για τις… γκάφες τους. Τζορτζ Ουάσινγκτον, Αβραάμ Λίνκολν, Τζον Κένεντι, Μπαράκ Ομπάμα και ο… γνωστός και μη εξαιρετέος Ντόναλντ Τραμπ είναι μερικοί εξ αυτών που είναι ευρύτερα γνωστοί στο ελληνικό κοινό. Ποιοι όμως από εμάς γνωρίζουμε ότι κάποια στιγμή προς το τέλος του 20ου αιώνα, ένας Ελληνοαμερικανός, που μέχρι τότε ήταν κυβερνήτης της πολιτείας της Μασαχουσέτης, έφτασε σχεδόν μέχρι το Οβάλ Γραφείο και παρά λίγο να γίνει ο 41ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής; Το όνομα αυτού… Μάικλ Δουκάκης!
Ελλάδα, 1988. Στην πολιτική σκηνή της χώρας, αρχίζει να κάνει δειλά – δειλά την εμφάνισή του περίφημο σκάνδαλο Κοσκωτά, με τη σύλληψη του επιχειρηματία στη Βοστώνη, ενώ ο Ανδρέας Παπανδρέου γνωστοποιεί τη σχέση του με την Δήμητρα Λιάνη με το γνωστό σε όλους… νεύμα. Ο Λάγιος Ντέταρι έρχεται στον Ολυμπιακό Πειραιώς, ενώ οι οπαδοί της ΑΕΛ πανηγυρίζουν δεόντως το πρώτο πρωτάθλημα της ομάδας. Τη χρονιά εκείνη, θα βρεθεί νεκρή στο Μπουένος Άιρες η Χριστίνα Ωνάση, ενώ οι Έλληνες ακούνε φανατικά Λουκιανό Κηλαηδόνη, Γιάννη Πάριο και Βίκυ Μοσχολιού.
Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, το Δημοκρατικό Κόμμα αναζητεί εναγωνίως τον υποψήφιο για την προεδρία, που θα σταθεί απέναντι στον μέχρι τότε Αντιπρόεδρο του Ρόναλντ Ρίγκαν, τον Τζόρτζ Μπους τον πρεσβύτερο. Οι υποψήφιοι πολλοί, ανάμεσα στους οποίους ο σημερινός Πρόεδρος και τότε γερουσιαστής του Ντέλαγουερ Τζο Μπάιντεν, και ο μετέπειτα Αντιπρόεδρος του Μπιλ Κλίντον, ο Αλ Γκορ. Κόντρα σε όλα τα προγνωστικά, αυτός που επιλέγεται, είναι ο ελληνικής καταγωγής κυβερνήτης της Μασαχουσέτης, Μάικλ Δουκάκης, ο οποίος επιλέγει για υποψήφιο Αντιπρόεδρό του, τον Τεξανό Λόιντ Μπέντσεν.
Γεννήθηκε στην Μασαχουσέτη το 1933 και είναι γιος του Πάνου Δουκάκη από τη Μυτιλήνη και της Ευτέρπης Μπούκη από τη Λάρισα. Σπούδασε νομικά και εξάσκησε για μερικά χρόνια το επάγγελμα, ενώ το ενδιαφέρον του για την πολιτική άρχισε να εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως. Εκλέγεται σε ηλικία 29 ετών βουλευτής στο τοπικό κοινοβούλιο της Μασαχουσέτης (κατ’ αντιστοιχία με τους δικούς μας περιφερειακούς συμβούλους) , θέση στην οποία θα παραμείνει για τα επόμενα 8 χρόνια. Θα εκλεγεί για δύο θητείες στη θέση του Κυβερνήτη της Μασαχουσέτης (1975-1979 και 1983-1991), στη διάρκεια των οποίων θα προχωρήσει σε ευρείας κλίμακας αλλαγές (κατά κύριο λόγο στον οικονομικό τομέα) στην πολιτεία του, οι οποίες θα μείνουν γνωστές ως «Massachusetts Miracle – το θαύμα της Μασαχουσέτης».
Η προσπάθεια ξεκινάει
Με την ανάληψη του χρίσματος του Δημοκρατικού Κόμματος για την διεκδίκηση της Προεδρίας, ο Δουκάκης απέκτησε στις δημοσκοπήσεις ένα ισχυρό προβάδισμα έναντι του Μπους, που ξεκινούσε από τις 5 και έφτανε ακόμη και τις 17 μονάδες διαφορά σε κάποιες πολιτείες της ανατολικής ακτής. Όλοι ήταν πεπεισμένοι, ότι μετά από 8 χρόνια ρεπουμπλικανικής κυριαρχίας σε Λευκό Οίκο και Κογκρέσο, ένας Δημοκρατικός προοδευτικός υποψήφιος με ριζοσπαστικές ιδέες, όπως ο Δουκάκης, θα κέρδιζε τις εκλογές και θα γινόταν ο επόμενος Πρόεδρος των Η.Π.Α. Βέβαια, ο δρόμος προς την Pennsylvania Avenue[1] δεν θα ήταν ίσιος, ούτε στρωμένος από ροδοπέταλα. Οι υπεύθυνοι της προεκλογικής καμπάνιας του Μπους, δε δίστασαν να του επιτεθούν προσωπικά παντοιοτρόπως, αποκαλώντας τον Zorba the Clerk (Ζορμπάς ο υπάλληλος – ένα λογοπαίγνιο με το Zorba the Greek), κατηγόρησαν τη σύζυγό του πως έκαψε στο παρελθόν την αμερικανική σημαία κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης, ενώ έφτασαν στο σημείο να διοχετεύσουν την φήμη, ότι ο Δουκάκης έπασχε από ψυχολογικά προβλήματα και έκανε χρήση φαρμακευτικής αγωγής. Βέβαια, όλες αυτές οι επιθέσεις ήταν άκρως επιτυχημένες, αφού ο Ελληνοαμερικανός πολιτικός δεν έμπαινε στον πειρασμό της άμυνας απέναντι στο negative advertisement, ενώ σχεδόν σε όλες τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων για τις κατηγορίες εναντίον του, είτε απαξιούσε να απαντήσει είτε απαντούσε απλά, στωικά θα έλεγε κανείς, δίνοντας έτσι την εντύπωση ενός πολιτικού που αποφεύγει την κριτική. Δυστυχώς, δινόταν η εντύπωση στους Αμερικανούς ότι ο Δουκάκης ήταν ανήμπορος να απαντήσει στον «πόλεμο» που δεχόταν από τον Μπους, ενώ στην πραγματικότητα επρόκειτο για έναν πολιτικό, που απλώς ασπαζόταν τον πολιτικό πολιτισμό και όχι την λασπολογία.
Τα πρώτα σύννεφα
Οι ημέρες περνούσαν, η διαφορά συνεχώς μειωνόταν, αλλά ο Δουκάκης φαινότανε, ότι διατηρούσε ακόμα το «πάνω χέρι». Η εκλογική καμπάνια του Μπους τότε επένδυσε ιδιαίτερα σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο στις απόψεις του Δουκάκη για τις ποινές, τη δικαιοσύνη και την αντεγκληματική πολιτική. Τον κατηγορούσε με δριμύ ύφος, ότι όταν ήταν κυβερνήτης της Μασαχουσέτης, άσκησε βέτο σε νόμο, που έλεγε ότι οι άδειες των κρατουμένων, που είχαν καταδικαστεί για φόνο, απαγορεύοταν, ότι προετοίμαζε μεθοδικά την καθολική κατάργηση της θανατικής ποινής στις Η.Π.Α και ότι θα μετέτρεπε τις φυλακές της χώρας σε «λούνα παρκ». Ώσπου έφτασε η στιγμή, που θα αποδεικνυόταν μοιραία για το Δημοκρατικό υποψήφιο. Στις 13 Οκτωβρίου του 1988, διεξήχθη το καθιερωμένο debate μεταξύ των υποψηφίων Προέδρων των Η.Π.Α. Στην κατηγορία «δικαιοσύνη και ποινές», ο δημοσιογράφος Μπέρναρντ Σο, ρώτησε τον Δουκάκη αν θα ζητούσε την επιβολή της θανατικής ποινής, σε περίπτωση που η σύζυγός του βιαζόταν και δολοφονούνταν από έναν κακοποιό. Φανερά αμήχανος ο Δημοκρατικός υποψήφιος, αντί να επιπλήξει τον δημοσιογράφο για τον τρόπο με τον οποίο ετέθη το ερώτημα, απάντησε: Όχι, δε θα ζητούσα την επιβολή της θανατικής ποινής, άλλωστε είμαι αντίθετος απέναντι σε αυτή καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μου. Κατά πολλούς, αυτή η ερώτηση κόστισε στον Δουκάκη την Προεδρία, το εκλογικό σώμα είδε στο πρόσωπο του Δουκάκη μια απάντηση άχρωμη, χωρίς πυγμή και το κυριότερο, χωρίς ένταση και προσωπική νότα στην απάντηση. Μετά το τέλος του debate, ο Μπους πέρασε μπροστά στις δημοσκοπήσεις και πλέον έπρεπε να γίνει μια μεγάλη υπέρβαση από τον Δουκάκη για να αντιστρέψει το κλίμα και να περάσει και πάλι μπροστά στις προτιμήσεις των Αμερικανών.
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι
Το επιτελείο του Δουκάκη σχεδίαζε μεθοδικά τις επόμενες κινήσεις του, μέχρι που έπεσε στο τραπέζι μια περίεργη ιδέα (την είχε χρησιμοποιήσει πριν από δύο χρόνια σε διαφημιστικό η Μάργκαρετ Θάτσερ), η οποία ωστόσο έμελλε να δυσκολέψει έτι περαιτέρω την εν γένει προσπάθεια του. Ο Δουκάκης φωτογραφήθηκε να ποζάρει μέσα σε ένα τανκ, ενδεδυμένος στρατιωτική περιβολή, προκειμένου να φανεί δυναμικός αλλά και έτοιμος να απαντήσει στρατιωτικά, όποτε και εάν αυτό απαιτούνταν. Αυτό ήταν. Η καμπάνια του Μπους εκμεταλλεύθηκε για τον ακριβώς αντίθετο λόγο αυτήν την διαφήμιση του Δουκάκη, κάνοντας λόγο για έναν υποψήφιο αδύναμο, γελοίο και πανικόβλητο. Έκτοτε, η φράση «Δουκάκης στο τανκ» χρησιμοποιείται ευρύτερα στην πολιτική επιστήμη και ανάλυση, όταν θέλουμε να περιγράψουμε μια αποτυχημένη καμπάνια ή διαφήμιση κάποιου πολιτικού.
Παραμονές των εκλογών της 8ης Νοεμβρίου που ακολούθησαν, η ήττα του Δουκάκη έλαβε χαρακτηριστικά ενός μελλοντικού γεγονότος, του οποίου απλώς εκκρεμούσε η επικύρωση από το βιβλίο της Ιστορίας. Έλαβε το 45,6 % της λαϊκής ψήφου και 111 εκλέκτορες, έναντι 53,4 % και 426 εκλεκτόρων του Μπους.
Μετά την ήττα του στις Προεδρικές εκλογές, ο Δουκάκης αποσύρθηκε σιγά σιγά από την πολιτική. Ολοκλήρωσε την θητεία του ως κυβερνήτης της Μασαχουσέτης το 1991 και δε διεκδίκησε νέα. Συνέχισε την προσωπική του πορεία διδάσκοντας Πολιτικές Επιστήμες σε διάφορα πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών και οι παρεμβάσεις του για τα πολιτικά πράγματα ελαχιστοποιήθηκαν, όπως και οι συνεντεύξεις που έδωσε. Στις εκλογές του 2020, στήριξε την προσπάθεια της Ελίζαμπεθ Ουόρεν να διεκδικήσει το χρίσμα των Δημοκρατικών. Σήμερα, φτάνοντας αισίως τα 89 έτη, κατοικεί με την σύζυγό του, Κίτι στη Μασαχουσέτη.
Μαθαίνοντας κάποιος την προσπάθεια του Δουκάκη να αναρριχηθεί στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα των Η.Π.Α. και να αναλάβει την προεδρία τους, αντιλαμβάνεται ότι η Ομογένεια και ο ελληνισμός της διασποράς διέπρεψαν ακόμη και σε τομείς, όπου κάτι τέτοιο φαντάζει αδιανόητο. Κανείς δε θα μάθει ποια τύχη θα είχαν οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις και ιδιαίτερα στο σκέλος της αντιμετώπισης της διαχρονικής τουρκικής προκλητικότητας, αν ο Δουκάκης είχε καταφέρει να εκλεγεί ο 41ος Πρόεδρος των Η.Π.Α. Σίγουρα, η Ελλάδα θα είχε έναν ακλόνητο σύμμαχο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, την μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη και τον ισχυρότερο εταίρο του ΝΑΤΟ. Αλλά αυτά είναι απλές υποθέσεις και η ιστορία δεν γράφεται με τις υποθέσεις, αλλά με τα γεγονότα και το ρεαλισμό.
[1] O δρόμος που διέρχεται μπροστά από το Λευκό Οίκο