Bullying ή Εκφοβισμός ορίζεται η πρόκληση σωματικής ή ψυχολογικής βίας και αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα. Συναντάται ως επί το πλείστον σε σχολικά περιβάλλοντα καθώς εκεί νεαρές ηλικίες με απειρία προς τη ζωή αδυνατούν να διαχειριστούν κατάλληλα μια τέτοια κατάσταση. Βέβαια αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει πως εκφοβισμός δεν συναντάται σε περισσότερους χώρους όπου καθημερινά βρίσκονται, συνεργάζονται και αλληλεπιδρούν ομάδες ατόμων.
Ας πάρουμε το παράδειγμα της τριτοβάθμιας και ανώτερης εκπαίδευσης, δηλαδή του πανεπιστημίου. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι συμβαίνει πίσω από τις πόρτες των μεγάλων αμφιθεάτρων ή στους αχανείς διαδρόμους; Πιθανότατα όχι γιατί οι περισσότεροι θα σκεφτούν πως μεγαλώνουν τα παιδιά, ωριμάζουν, δύσκολα κανείς θα ασχοληθεί με τέτοιες μικρότητες άρα το φαινόμενο εξαλείφεται.
Αυτό συμβαίνει, αλλά στην πλειοψηφία των φοιτητών. Υπάρχουν λοιπόν οι φοιτητές οι οποίοι πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο, κοινωνικοποιούνται, παρακολουθούν τα μαθήματα τους χωρίς να ενοχλούν κανέναν, διατηρούν δηλαδή μια τυπική συμπεριφορά. Από την άλλη, θα συναντήσεις και άτομα, κακοπροαίρετα. Δεν μπορούμε να αρέσουμε σε όλους, ούτε να τους συμπαθούμε όλους, είναι κάτι απόλυτα λογικό και συμβαίνει στον καθένα μας. Το θέμα είναι να κρατάς την άποψη για τον εαυτό σου. Μην διασύρεις ένα παιδί στους υπόλοιπους συμφοιτητές ώστε να περιθωριοποιηθεί. Άσε εκείνους να σχηματίσουν την δική τους άποψη και απλά απομακρύνσου, ήσυχα κι ωραία.
Δυστυχώς αυτό μοιάζει πλατωνικό σενάριο και ποτέ σχεδόν δεν εφαρμόζεται. Ο λεγόμενος «θύτης» πριν οποιαδήποτε ενέργεια του δημιουργεί μια κλίκα για να έχει υποστηρικτές, ποτέ δεν θα κάνει κάποια κίνηση όταν είναι μόνος γιατί εκείνος είναι ο πραγματικά ανασφαλής. Ύστερα εντοπίζει ένα «θύμα» με κριτήρια είτε την διαφορετικότητα του είτε την καλύτερη επίδοση στα μαθήματα είτε απλώς μια υποτονική και χαμηλών τόνων συμπεριφορά και αρχίζει την «επίθεση». Με τον όρο επίθεση δεν εννοούμε αποκλειστικά την σωματική, να πιαστούν στα χέρια δύο ή περισσότερα παιδιά. Η λεκτική επίθεση έμμεση (μεταξύ μιας παρέας)ή άμεση έχει τις ίδιες και πιο σοβαρές συνέπειες, σφυροκοπά κατευθείαν στην ψυχολογία του θύματος και την διαλύει. Ένα χτύπημα, μια πληγή θα επουλωθούν άλλα ένα ψυχικό τραύμα έχει βαθύτερες και πιο γερές ρίζες.
Ίσως πολλοί ακόμη δεν πείστηκαν για την έκταση του φαινομένου και εξακολουθούν να πιστεύουν πως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας «φάση είναι θα περάσει». Εγώ θα επιμείνω και θα πω πως δεν είναι μια φάση σε καμία περίπτωση! Ειδικότερα όταν βλέπεις παιδιά σε φοιτητικές online κοινότητες να αναφέρουν ανώνυμα ότι δεν νιώθουν άνετα στο πανεπιστήμιο, είναι περιθωριοποιημένα, δεν έχουν την ψυχική δύναμη το πρωί να σηκωθούν από το κρεβάτι ή το πιο σημαντικό αφήνουν την σχολή επειδή δεν έχουν παρέες. Τα παραδείγματα αυτά είναι άπειρα, πληθαίνουν μέρα με τη μέρα και αποτελούν μια κραυγή βοήθειας. Το θέμα είναι ο καθένας μας, σαν μονάδα τι μπορεί να κάνει, πως μπορεί να παρέμβει, γιατί κρίνεται αναγκαίο να παρέμβει.
Αν για παράδειγμα, είσαι ο 3ος της ιστορίας, ένας εξωτερικός παρατηρητής ξεκίνα γειώνοντας τον θύτη. Πες ένα «Γεια» στο παιδί που κάθεται συνεχώς μόνο του, δώσε του την ελάχιστη αυτοπεποίθηση, αφού μπορείς! Σε μία παρέα δεν χρειάζεται να συμφωνείς με απόψεις που λειτουργούν εις βάρος άλλων παιδιών μόνο και μόνο για να ταιριάξεις, πες ένα ΣΤΟΠ. Τέτοιοι «φίλοι» να λείπουν, γιατί να ξέρεις όταν σηκωθείς από το τραπέζι, λόγια θα ειπωθούν και για εσένα. Αν πραγματικά συμπαθείς κάποιον ενώ η παρέα σου όχι, μίλησε του, γνώρισε τον και αν δεν ταιριάξετε σαν χαρακτήρες διατήρησε μια τυπική σχέση, δεν χρειάζονται πραγματικά οι κακίες, οι έχθρες κτλ.
Αν είσαι ο θύτης, απλά σταμάτα. Σκέψου για ένα λεπτό πως θα ήταν η δική σου καθημερινότητα αν έπρεπε να υποστείς τα όσα κάνεις και λες. Τι θα καταφέρεις; Η δυστυχία του άλλου δεν θα φέρει την δική σου ευτυχία άρα γιατί το κάνεις; Μήπως να το ξανασκεφτείς και να αλλάξεις τρόπο συμπεριφοράς;
Αν θεωρείς πως η καθημερινότητα σου εμπεριέχει τέτοια περιστατικά, πρέπει να προβείς στην δραστική αντιμετώπιση του προβλήματος για την δική σου ψυχική υγεία και ηρεμία. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που προσπαθούν να υπονομεύσουν άλλους για να νιώσουν ανώτεροι, αυτό δεν θα αλλάξει. Κάτι που πρέπει να αλλάξει είναι η δική σου αντίδραση προς αυτούς και η γενικότερη αντιμετώπιση του θέματος. Από τη μία μπορείς να τους απαντήσεις με τον ίδιο τρόπο. Πάρε τα πάνω σου και πες και εσύ μια κουβέντα παραπάνω προσεκτικά όμως για να μη χάσεις το δίκιο σου. Έτσι θα δείξεις ότι δεν φοβάσαι μερικά παιδιά τα οποία απλώς έτυχε να συναντήσεις στον χώρο του πανεπιστημίου και δεν εξυπηρετούν κανέναν άλλο σκοπό στην ζωή σου.
Από την άλλη, χρειάζεται να δουλέψεις με εσένα για εσένα, να καλλιεργηθείς και να διευρύνεις τους ορίζοντες σου. Ψάξε, μάθε οτιδήποτε σε ενδιαφέρει, άρπαξε κάθε ευκαιρία μικρή ή μεγάλη που εμφανίζεται μπροστά σου για να ανακαλύψεις την ταυτότητα σου. Είναι ένα απαραίτητο βήμα γιατί μόλις συνειδητοποιήσεις ποιος είσαι και για τι είσαι ικανός, γίνεσαι άφθαρτος.
Ανεξάρτητα από το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεσαι είτε πρόκειται για το σχολείο, είτε για το πανεπιστήμιο είτε για έναν εργασιακό χώρο να μην ανέχεσαι απρεπείς συμπεριφορές. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να σε κάνει δυστυχισμένο, μην τους αφήνεις να σου στερούν το χαμόγελο, fight back.
Μαρία Απλαδά
3/5/2022