Ψυχική υγεία. Όλοι μιλάνε γι’ αυτήν τον τελευταίο καιρό. Πόσοι όμως την έχουν πραγματικά;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) η ψυχική υγεία είναι η ψυχονοητική και κοινωνική εκείνη κατάσταση κατά την οποία το άτομο μπορεί να αγαπά, να εργάζεται και να διασκεδάζει, λαμβάνοντας ικανοποίηση από αυτά. Χωρίς ψυχική υγεία δεν υπάρχει υγεία.
Όπως φαίνεται από τον ορισμό: (α) Η ψυχική υγεία δεν αφορά απλώς την απουσία νόσου, αλλά την δυνατότητα να είναι κανείς λειτουργικός και να ικανοποιείται από αυτό. (β) Η ψυχική υγεία αφορά όλους τους βασικούς τομείς της ζωής μας και ειδικά τον τομέα των σχέσεων μας με τους άλλους.
Όλοι έχουμε προβλήματα. Άλλοι περισσότερα, άλλοι λιγότερα. Άλλοι πιο σοβαρά, άλλοι λιγότερο σοβαρά. Δεν έχει καμία σημασία, ωστόσο, η σύγκριση προβλημάτων. Η αντίληψη και η μετέπειτα αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι τελείως υποκειμενική. Ο καθένας ανάλογα με τα ‘εφόδια’ που έχει στην κατοχή του και τα ψυχικά του αποθέματα, ‘βλέπει’ με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο κάθε πρόβλημα και κάθε μεταβολή στο γύρω περιβάλλον του.
Επομένως, δεν μπορούμε να κρίνουμε κανέναν για τα προβλήματά του. Το ίδιο ζήτημα που για κάποιον μπορεί να ‘φαίνεται’ βουνό, για κάποιον άλλον – με περισσότερη ας πούμε εμπειρία- να μην αποτελεί καν ζήτημα. Για το μόνο που είμαστε σε θέση να κρίνουμε κάποιον είναι για το αν δρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του ή απλά στέκεται παθητικά και τα βλέπει να ξετρυπώνουν το ένα μετά το άλλο.
Το γεγονός πως όλοι έχουμε προβλήματα, όμως, δεν μας ωθεί στο να τα ‘βγάζουμε’ πάνω στους άλλους. Δε μας φταίνε σε τίποτα οι άλλοι. Δε φταίνε εάν τους ‘γεμίζουμε’ με τα δικά μας προβλήματα για να ‘αδειάζουμε’ εμείς και τελικά να τους απομακρύνουμε (ακούσια).
Τα άτομα που μας αγαπούν θα βρίσκονται πάντα δίπλα μας, ακόμη και αν δεν τα βλέπουμε σε καθημερινή βάση. Ένας από τους ρόλους τους, μάλιστα, είναι να μας ακούν, να μας κατανοούν και να μας στηρίζουν ( με όποιον τρόπο κρίνει και καλύπτεται κανείς). Δεν μπορούν και δεν πρέπει να γίνονται οι ψυχολόγοι μας. Μόνοι μας πρέπει να αντιμετωπίζουμε κάθε εμπόδιο στη ζωή. Ό,τι και να λένε οι γύρω, αν δεν το πάρουμε οι ίδιοι απόφαση, τίποτα δεν αλλάζει. Πώς περιμένουμε αλλαγή, εάν δεν αλλάξουμε εμείς;
Ξεκινάμε με το να αποδεχτούμε τα προβλήματά μας. Να τα εκμυστηρευτούμε στον εαυτό μας και όταν νιώσουμε έτοιμοι και στους δίπλα μας. Δεν είναι κακό να πούμε « Δεν είμαι πολύ καλά αυτό το διάστημα, χρειάζομαι στήριξη και βοήθεια», « Δεν μπορώ να διαχειριστώ το τάδε θέμα, ποία η δική σου οπτική; » κλπ. Δεν είναι ντροπή. Αντιθέτως, είναι δείγμα τρομερής συνείδησης και αυτοσεβασμού.
Δε γίνεται να τα ‘κάνουμε’ όλα χάπια και να τα καταπίνουμε. Μία φορά κάποιο θα μας ‘κάτσει’. Τότε, ο οργανισμός θα βρει τρόπο ώστε να αποβάλλει όλα αυτά που συμπιέζουμε μέσα μας. Είτε με ψυχοσωματικά συμπτώματα, είτε με κάποιο αυτοάνοσο νόσημα ή με οτιδήποτε προκύψει μακροπρόθεσμα.
Όταν, λοιπόν, αποδεχτούμε πως κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί ΚΑΙ σε εμάς, όταν το κάνουμε κομμάτι του εαυτού μας – αντί να το διώχνουμε μανιωδώς- τότε θα μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια. Από ανθρώπους που διαλέγουμε και μας καλύπτουν με την βοήθεια που μας παρέχουν ή από κάποιον ειδικό.
Μπορεί να μη βρούμε με την πρώτη αυτόν τον ‘ένα’, αυτόν που θα μας ταιριάξει αμέσως. Δεν πειράζει, θα ψάξουμε μέχρι να τον βρούμε.
Η αντιμετώπιση των βαθύτερων προβλημάτων μας δεν είναι καθόλου εύκολη. Είναι επίπονη, με τα πάνω της και τα κάτω της. Ωστόσο, αυτό το πάνω-κάτω είναι που μας κρατά ζωντανούς και μας οδηγεί στην εξέλιξη του εαυτού μας. Για φανταστείτε όλα να μας ‘πήγαιναν’ καλά, να μας ερχόντουσαν όπως ακριβώς τα ζητήσαμε; Απλώς θα υπήρχαμε και θα φροντίζαμε μονάχα για τον ψυχικό κορεσμό μας με αρνητικό πρόσημο. Έτσι κι αλλιώς, είναι γνωστό πως μέσα από την ‘ασχήμια’ μαθαίνεις τη ζωή, τα παιχνίδια αυτής και γίνεσαι πιο δυνατός/-ή. Χρειάζεται λιγάκι και η ‘ασχήμια’ για να προσγειωνόμαστε, για να μη θεωρούμε τα πάντα δεδομένα.
Αν είστε, λοιπόν, αποφασισμένοι για μια ‘έσω’ αλλαγή, απαιτούνται θέληση, υπομονή, επιμονή και συνεχής προσπάθεια. Θα είναι σαν να παλεύετε καθημερινά με έναν αόρατο εχθρό. Δε θα τον νικήσετε ποτέ, δε θα τον βάλετε ποτέ κάτω να τον πατήσετε. Θα μάθετε, όμως, να τον χειρίζεστε ορθά, θα μάθετε τα ‘κουμπιά’ του και τελικά θα γίνετε οι καλύτεροι φίλοι. Αυτός θα σας επιτίθεται συχνά, ακόμη και αν είστε κολλητοί. Εσείς θα τον φέρετε στα μέτρα σας. Γιατί μόνο όταν είμαστε καλά με τον εαυτό μας, μπορούμε να ζούμε ελεύθεροι. Να προσφέρουμε ως οντότητες, να αφήνουμε το στίγμα μας και να συνυπάρχουμε αρμονικά με τους συνανθρώπους μας.
Ας κάνουμε το πρώτο και σπουδαιότερο βήμα. Ας φωνάξουμε « Ναι έχω προβλήματα, δεν είμαι καλά, μα δεν το ‘βάζω’ κάτω. Θα παραμείνω λειτουργικός/-ή. ». Τα υπόλοιπα θα έρθουν από μόνα τους, ως αποτέλεσμα της σκληρής δουλειάς με τον εσωτερικό μας κόσμο.
Εύχομαι σε όλους να βρουν την ψυχική τους υγεία και να μην πάψουν να αγωνίζονται γι’ αυτή καθημερινά.
Μαρία-Ιωάννα Σωτηροπούλου
19/02/2022