Το τελευταίο διάστημα ακούμε καθημερινά τον όρο ενεργειακή κρίση όπως, επίσης, και τη φράση «έρχεται δύσκολος χειμώνας». Πρόσφατα, ο «πράσινος» Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Υποθέσεων και Προστασίας του Κλίματος ανακοίνωσε την παράταση λειτουργίας δύο πυρηνικών σταθμών για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών. Το γεγονός αυτό φανερώνει πως η προσωρινή(;) στροφή προς την πυρηνική ενέργεια λογίζεται ως ένα από τα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης. Γύρω από αυτή την ιδέα δημιουργούνται αρκετά ερωτήματα· Τι είναι και πώς λειτουργεί; Είναι η ιδανική λύση σε αυτήν την κρίση; Πόσο ασφαλής είναι εάν αναλογιστούμε ότι στο παρελθόν συνέβησαν ατυχήματα που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία; Τι θα απογίνουν τα πυρηνικά απόβλητα;
Αρχικά, πυρηνική είναι η ενέργεια που βρίσκεται εγκλωβισμένη στον πυρήνα ενός ατόμου και προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρισμού πρέπει πρώτα να απελευθερωθεί, κάτι το οποίο συμβαίνει με πυρηνική διάσπαση (σχάση). Η βασική καύσιμη ύλη είναι το ουράνιο, το οποίο εξορύσσεται κυρίως από τον Καναδά, την Αυστραλία και το Καζακστάν. Με τη διαδικασία σχάσης οι πυρήνες ουρανίου γίνονται ελαφρύτεροι λόγω της απελευθέρωσης ενέργειας από το άτομο. Πιο αναλυτικά, άτομα ουρανίου διαλύονται, απελευθερώνουν προϊόντα σχάσης, τα οποία με τη σειρά τους προκαλούν τη διάσπαση άλλων ατόμων, ενώ αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται συνεχώς. Κατά τη διάρκεια της αλυσιδωτής αυτής αντίδρασης, παράγεται θερμότητα που θερμαίνει τον ψυκτικό παράγοντα κάθε πυρηνικού αντιδραστήρα και το νερό βράζει με σκοπό να γίνει ατμός, ο οποίος οδηγεί σε μια περιστροφή στροβίλων. Καθώς οι στρόβιλοι περιστρέφονται κινούν γεννήτριες, με τις οποίες είναι συνδεδεμένες, και έτσι παράγεται ηλεκτρική ενέργεια.
Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις δεν επιδεινώνουν την ατμοσφαιρική ρύπανση, αφού δεν απελευθερώνουν αέρια θερμοκηπίου, όπως διοξείδιο του άνθρακα, που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Πυρηνικής Ενέργειας των Η.Π.Α. κάθε χρόνο αυτή η ενέργεια «σώζει» την ατμόσφαιρα από περίπου 470 εκατομμύρια τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κάτι που ισοδυναμεί με την απομάκρυνση σχεδόν 100 εκατομμυρίων οχημάτων από τους δρόμους. Με άλλα λόγια, (φαινομενικά τουλάχιστον) αποτελεί μια καθαρή πηγή ενέργειας μηδενικών εκπομπών προστατεύοντας την ποιότητα του αέρα. Επιπλέον, η πυρηνική ενέργεια παράγει μεγαλύτερη ποσότητα ηλεκτρισμού σε μικρότερη έκταση γης από κάθε άλλη μορφή ενέργειας. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Πυρηνικής Ενέργειας, και πάλι, για ένα αιολικό πάρκο παραγωγής 1000MW ηλεκτρισμού χρειάζεται έκταση 360 φορές μεγαλύτερη από ότι αυτή ενός πυρηνικού εργοστασίου για την ίδια ακριβώς παραγωγή.
Από την άλλη πλευρά, η Greenpeace υποστηρίζει ότι επειδή η πυρηνική μόλυνση είναι αόρατη δε σημαίνει πως είναι καθαρή. Η θέση αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι με τη δημιουργία αυτού του είδους ενέργειας παράγονται πυρηνικά απόβλητα που μπορούν να παραμείνουν ραδιενεργά, άρα επικίνδυνα, για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Ένα ατύχημα στις εγκαταστάσεις παραγωγής θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές ζημιές σε μεγάλη γεωγραφική εμβέλεια έχοντας επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία ανθρώπων και ζώων, κάτι το οποίο μας έχει δείξει η ιστορία με πιο πρόσφατα παραδείγματα τα ατυχήματα στο Τσέρνομπιλ και τη Φουκουσίμα. Ακόμη, υπάρχει φόβος γιατί η αναβάθμιση της πυρηνικής τεχνολογίας επισκιάζεται από την ενδεχόμενη κατασκευή πυρηνικών όπλων, όπως συνέβη στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Τέλος, για έναν πυρηνικό σταθμό απαιτείται ιδιαίτερα υψηλό χρηματικό κεφάλαιο καθώς οι οικονομικές ανάγκες δεν περιορίζονται στην κατασκευή αλλά συνεχίζονται για τη συντήρηση, τη στελέχωση και την εκπαίδευση των εργαζομένων, ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία του.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω κύριο πρόβλημα είναι η παραγωγή πυρηνικών αποβλήτων. Μέχρι τώρα τα υψηλού κινδύνου απορρίμματα ψύχονται σε νερό για αρκετά χρόνια, αναμιγνύονται με τετηγμένο γυαλί και στη συνέχεια αποθηκεύονται σε δοχεία επενδυμένα με σκυρόδεμα. Τα απόβλητα αρχίζουν σταδιακά να χάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ραδιενέργειάς τους, όμως είναι σημαντική η προσεκτική απομόνωσή τους γιατί κάποια από αυτά μπορούν να παραμείνουν ραδιενεργά για χιλιάδες χρόνια. Η τεχνική αυτή είναι προσωρινή και ήδη ορισμένες χώρες (Η.Π.Α., Φινλανδία, Σουηδία) σκοπεύουν να δημιουργήσουν υπόγεια-αποθήκες για να αποθηκεύουν τα πυρηνικά απόβλητα. Προκειμένου όμως να εξασφαλιστεί η ασφάλεια αυτής της μεθόδου θα πρέπει οι επιστήμονες να είναι απόλυτα βέβαιοι ότι το ραδιενεργό υλικό δε θα μπορεί να διαρρεύσει και να μολύνει υπόγεια νερά ή να ανέβει στην επιφάνεια της Γης.
Συνοψίζοντας, διαπιστώνουμε ότι η πυρηνική ενέργεια από τη μια είναι μια εναλλακτική μορφή ενέργειας που δίνει σημαντικές δυνατότητες για την παράγωγή ηλεκτρισμού, ενώ από την άλλη απαιτείται άριστη λειτουργία των αντιδραστήρων και εύρεση σωστών μεθόδων προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες καταστροφικών επιπτώσεων στον πλανήτη. Αυτή την περίοδο καλούμαστε να σκεφτούμε εναλλακτικούς τρόπους παραγωγής ενέργειας δεδομένου ότι η κλιματική αλλαγή «μας χτυπάει την πόρτα» και μια λανθασμένη επιλογή ενδέχεται να αποβεί μοιραία. Είναι άραγε οι πυρηνικοί σταθμοί το κλειδί για ένα βιώσιμο μέλλον;
Βιβλιογραφία
https://www.nationalgeographic.org
https://www.nei.org
https://www.energy.gov
https://www.greenpeace.org