«Ζωή είναι το άθροισμα των επιλογών μας», γράφει ο Άλμπερτ Καμύ και συμπυκνώνει σε μια φράση την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Ποιοι είμαστε αν όχι αυτά που επιλέγουμε και ποιος ο ασφαλέστερος τρόπος να γνωρίσουμε έναν άνθρωπο αν όχι γνωρίζοντας τις επιλογές που έχει κάνει για τον εαυτό του; Ακούσιες ή εκούσιες, συνειδητές ή ασυνείδητες αυτές καθορίζουν την ποιότητά μας και αντανακλούν το χαρακτήρα μας. Είμαστε όσα επιλέγουμε, όσα έχουμε το θάρρος -ή ακόμα το θράσος- να πραγματοποιήσουμε και οι αντίστοιχες συνέπειες τους.
Πόσο στα χέρια μας, λοιπόν, κρατάμε τη ζωή μας;
Κάθε μέρα κάνουμε επιλογές. Άλλοτε βρισκόμαστε σε ένα σαφές μονοπάτι και οι παρεκκλίσεις μοιάζουν με στενούς δρομίσκους που ελάχιστα μας ελκύουν και τους προσπερνάμε εύκολα. Τότε κάνουμε και τις περισσότερες ασυνείδητες επιλογές που προκύπτουν ως φυσικά επακόλουθα των προηγούμενων. Αυτού του είδους οι αποφάσεις ελάχιστα μας ταλανίζουν και σπάνια αποδεικνύονται σημαντικές ή μνημονεύονται σε διαστήματα ενδοσκόπησης, αναπόλησης και αυτοκριτικής. Υπάρχουν στιγμές, όμως, που βρισκόμαστε σε σταυροδρόμια με διακλαδώσεις και πορείες που μας συναρπάσουν και μας γοητεύουν. Τότε το μονοπάτι περιπλέκεται και ο δρόμος χάνεται σε στροφές και διασταυρώσεις που μας αποπροσανατολίζουν -ή καλύτερα, μας αναπροσανατολίζουν!
Πολλές φορές κλονιζόμαστε, και μάλιστα συθέμελα, μπροστά στα διλήμματα που μας παρουσιάζονται. Αισθανόμαστε μετέωροι, ανερμάτιστοι, ίσως μόνοι και επιστρατεύουμε όλες μας τις δυνάμεις, πνευματικές και ψυχικές, για να επιλέξουμε τη σωστότερη -σύμφωνα με τα κριτήρια που κάθε φορά τίθενται- κατεύθυνση. Επιτάσσουμε λογική και συναίσθημα, ένστικτο και νου για να αντισταθούμε σε πειρασμούς και «λάθη» προτιμώντας συνήθως τον ασφαλέστερο δρόμο, την «πεπατημένη» οδό. Είναι όμως αυτός ο (πιο σωστός για εμάς) δρόμος; Είμαστε πράγματι «εμείς» αυτοί που οδεύουμε να γίνουμε;
Πόσο πολύ και πόσο συχνά περιορίζουμε τις επιθυμίες μας και εγκλωβιζόμαστε στα συμβατικά εξαιτίας του φόβου της αστάθειας ή της αβεβαιότητας που επιφυλάσσει μια αναπάντεχη «στροφή», μια αποκλίνουσα πορεία; Πολύ συχνά αρνούμαστε στον εαυτό μας την εκπλήρωση των «θέλω» στο όνομα των «πρέπει», αυθυποβαλλόμαστε σε ένα ατέρμονο κυνήγι των όσων έχουμε εξιδανικεύσει και αποδεχθεί ως «τέλεια», «άμεμπτα», «σωστά». Εξαντλούμαστε ακολουθώντας έναν δρόμο που ενδεχομένως δεν μας ταιριάζει, εθελοτυφλούμε και πιεζόμαστε για χάρη μιας ασφάλειας που περισσότερο με αστικό μύθο, με αποκύημα της φαντασίας μιας κοινωνίας που δεν τολμά να καινοτομήσει μοιάζει παρά με επιτεύξιμη συνθήκη σταθερότητας.
Το οποιοδήποτε «ρίσκο» μας τρομοκρατεί ή ενδεχομένως τρομοκρατεί τους κοντινούς μας ανθρώπους, την οικογένειά μας, τους δασκάλους, τους μέντορες, τους φίλους μας που στην προσπάθεια τους να μας «προστατεύσουν» -από τον εαυτό μας ουσιαστικά- μοιράζονται γενναιόδωρα τις επιβλαβείς, τελικά, συμβουλές και πεποιθήσεις τους, αιχμαλωτίζοντάς μας σε έναν φαύλο κύκλο τύψεων και αμφιβολιών για όσα ενδόμυχα ποθούμε. Γινόμαστε προϊόντα δικά τους, εκπαιδευόμαστε και διαπλαθόμαστε σύμφωνα με τα ιδανικά τους και διαιωνίζουμε την τελματωμένη ιδεολογία της κοινωνίας που μεγάλωσε γενιές πριν από εμάς. Πάμε πίσω, όχι μπροστά. Γινόμαστε σαν τους προγόνους μας. Αντί για πρεσβευτές του σήμερα και οραματιστές του αύριο γινόμαστε θυρωροί του χθες και στυλοβάτες απαρχαιωμένων αντιλήψεων. Αξίζει τόσο αυτή η «ασφάλεια», η «σιγουριά», η «βεβαιότητα» ώστε να καταδικάσουμε την όποια καινοτομία; Αξίζει να τραπούμε σε καθρέπτες των προηγούμενων από εμάς;
Κι αν φαίνονται υπερβολικές αυτού του είδους οι αναφορές ας αναλογιστούμε: Πόσο διαφέρουν οι επιλογές μας από των υπολοίπων; Ο κοινός παρονομαστής σε όλες είναι η επιθυμία για «επιτυχία» ή στην καλύτερη εκδοχή της «ευτυχία». Όλες στοχεύουν στο «σωστό», στο «καλύτερο», στο «ενδεδειγμένο», στο «ασφαλές». Το περιεχόμενο των εννοιών βέβαια δεν έχει προσωπικό αποτύπωμα αλλά περισσότερο κοινωνικό -και μάλιστα φέρει τη σφραγίδα και την ανεξίτηλη υπογραφή μιας άλλης εποχής που βιώνεται κατ’ επανάληψη από πολύ πριν από εμάς και μας παραδίδεται ως πρότυπο προς μίμηση! Στιγματίζονται και χρωματίζονται από την ιδέα του περίγυρού μας για αυτές και ανάλογα μετασχηματίζονται και προσαρμόζονται για να «χωρέσουν» στη συνείδηση του καθενός. Κι αυτή η συνείδηση που υποκλίνεται σε εξωγενείς παράγοντες προδιαγράφει τη ζωή μας. Αναδεικνύεται σε πυξίδα που μας οδηγεί με άμεσο ή έμμεσο τρόπο και επηρεάζει κάθε μας βήμα. Οι υποβολιμαίες επιθυμίες διαμορφώνουν το κριτήριο μας για τη λήψη αποφάσεων και οι ξένες σκέψεις που προβάλλονται σε εμάς και υιοθετούνται τελικά, επιλέγουν αντί για εμάς μέσω ημών! Χωρίς καν να το αντιληφθούμε , λοιπόν, τρεπόμαστε από νωρίς σε φερέφωνα ανοίκειων αντιλήψεων και σε κομπάρσους αντί για σκηνοθέτες της ζωής μας. Κι αν «ζωή είναι το άθροισμα των επιλογών μας», ίσως τελικά ξαναζούμε συνδυαστικά τα πιο «σωστά» (κατά την κρίση τους) βιώματα των οικείων μας.
Χρειάζεται, λοιπόν, να αναρωτηθούμε πόσο δικές μας είναι οι επιλογές μας και πόσο υπεύθυνοι είμαστε για τη ζωή που διαμορφώνουμε. Τότε ίσως καταλήξουμε πως είμαστε «κληρονόμοι» των επιλογών μας, συνεχιστές των προηγούμενων… Δεν πρέπει, όμως, κανείς άλλος να επιλέξει την καριέρα μας για εμάς, τις σχέσεις και τα ενδιαφέροντά μας. Δεν είμαστε αντιπρόσωποι του περιβάλλοντός μας αλλά εκπρόσωποι του εαυτού μας και του οφείλουμε να έχουμε το θάρρος να πάρουμε τις ορθότερες αποφάσεις για εμάς. Μας οφείλουμε να επιλέξουμε γενικό ή επαγγελματικό λύκειο, μακριά μαλλιά ή καρέ, ποδόσφαιρο ή μπάσκετ, ακαδημαϊκή ή τεχνική απασχόληση, σύντροφο ή αυτονομία, οικογένεια ή μη, Ελλάδα ή εξωτερικό κοκ. ανάλογα με τις προσωπικές μας ανάγκες και να μην επηρεαζόμαστε από όσα μας υποδεικνύουν ή παρουσιάζουν για ιδανικά οι γύρω μας. Χρειάζεται να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας και να αναγνωρίσουμε την ικανότητα του να φροντίζει, να εκτιμά, να κρίνει, να επεξεργάζεται, να αισθάνεται και τελικά να επιλέγει το πιο ταιριαστό μονοπάτι. Δεν είμαστε απερίσκεπτοι και επιπόλαιοι, ανώριμοι και αντιδραστικοί αν δεν ακολουθήσουμε τον δρόμο που μας καταδεικνύουν. Δεν διακινδυνεύουμε τα πάντα, δεν πρόκειται να καταδικαστούμε σε ατελείωτη δυστυχία, δεν καταστρέφουμε τη ζωή μας, δεν πρόκειται να μετανιώνουμε αιώνια αν απορρίψουμε το στερεοτυπικά «σωστό». Είναι ανάγκη να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας, να αναθεωρήσουμε τις υποβεβλημένες απόψεις μας, να τολμήσουμε όσα μας συναρπάσουν, να ικανοποιήσουμε την περιέργεια μας, να είμαστε δημιουργικοί και καινοτόμοι, να είμαστε εμείς, να κάνουμε λάθη και να τα διορθώνουμε, να ξεχωρίζουμε, να επαναστατούμε, να διαφέρουμε. Στην ουσία δε μας δεσμεύει τίποτα και απομένει να αξιοποιήσουμε αυτή μας την ελευθερία και να επιλέξουμε στη διασταύρωση το μονοπάτι που μας εμπνέει περισσότερο! Και η επιλογή είναι μόνο δική μας!